Opstanding
Naar een moderne Griekse icoon. De Anastasis (Grieks voor ‘Opstanding’) wordt ook wel ‘Nederdaling ter helle’ of ‘Opstanding door Christus’ genoemd. Het is een Paasicoon. De voorstelling is onder meer gebaseerd op het apocriefe evangelie van Nicodemus: In de dagen tussen zijn dood en zijn verrijzenis zou Christus zijn afgedaald naar het voorgeborchte van de hel, of naar het dodenrijk, om de zielen van de rechtvaardige mensen uit voorchristelijke tijden te bevrijden. Het paradijs was immers na de zondeval gesloten en werd door Christus’ kruisdood pas weer geopend. Adam, de langst wachtende, wordt door Christus bij de pols genomen (daar bevindt zich de levensslagader) en zo tot leven gewekt. Vervolgens is het de beurt aan Eva, die op de icoon met een rood kleed is afgebeeld. Christus is omgeven door een groot, stralend aureool. Met zijn voeten heeft hij de poorten van de onderwereld met kracht geopend.
De deuren midden onder zijn in kruisvorm afgebeeld, en ook veel grendels, kettingen en sloten, sleutels en een bijl in het donker van een gapende grot. Een dergelijke grot is overigens ook op veel Kersticonen te zien. Aan de rechterzijde, achter Adam en Eva, wachten rechtvaardigen op hun beurt om verlost te worden. De gekroonde koning aan de linker zijde is koning David, naast hem staat Johannes de Voorloper. Het Oude Testament en het Nieuwe Testament zijn getuigen. Een aantal profeten is te herkennen aan hun profetenmuts.
De voorstelling is in de Byzantijnse wereld van grote betekenis, omdat het moment wordt weergegeven waarop Christus, door zijn lijden en dood, de ban van de erfzonde verbreekt, met andere woorden de wederopstanding van de mens door Christus. Het feest van de Anastasis draait om het geloof en de hoop dat alle mensen ooit samen met Christus zullen verrijzen. In het westen ligt de nadruk van het Paasfeest meer op de verrijzenis van Christus zelf.Links zijn afgebeeld Johannes de Doper en David (zonder baard) en Salomo. Rechts Abel (met staf), de zoon van Adam en Eva was een herder, vandaar de staf. Daarbij ook Mozes.
In Mattheüs 27:51 wordt gesproken over gespleten rotsen (En ziet, het voorhangsel des tempels scheurde in tweeën, van boven tot beneden; en de aarde beefde, en de steenrotsen scheurden.) De afgebeelde rotsen verwijzen naar deze tekst. Het is ook een link met Mozes en de gespleten Rode Zee. De uitleiding uit Egypte is een vooraankondiging van Pasen, ook weer overwinning op de dood.