Aartsengel is de benaming van een aantal engelen die een bijzondere plaats innemen. Ze komen voor in het jodendom, het christendom en de islam. De voornaamste aartsengelen zijn: Michael, Gabriel, Raphael en Uriel. Het woord aartsengel komt uit het Grieks: Archángelos, “opperboodschapper”. De namen van aartsengelen eindigen op ‘el’, een verwijzing naar (de naam van) God.

Raphael is een Hebreeuws woord dat "God heeft genezen" betekent. (Het Hebreeuwse woord voor arts is rofe’). Raphael is dus oorspronkelijk een genezende engel uit het jodendom.

Raphael komt in het canonieke Oude Testament niet voor, maar wel in het deuterocanonieke boek Tobit. Daar vergezelt hij de jonge Tobias, de zoon van Tobit, op zijn gevaarlijke reizen. Hij geeft Tobias opdracht een vis te vangen. Deze vis zal later zorgen dat de vader van Tobias genezen wordt.

Pas nadat Tobias veilig is teruggekeerd, maakt de engel zich bekend als "Raphael, een van de zeven engelen die in de nabijheid van de troon van de Heer verkeren.'" (Tobit 12:15 NBV)